Het is door de kracht van observatie en reflectie dat men een weg vindt.
Claude Monet

De trend dat steeds vaker gedrag en cultuur op de agenda staat bij organisaties in de financiële sector en de zakelijke dienstverlening juich ik toe. Van oudsher toch de sectoren waarin rationeel-economische aspecten een hoofdrol spelen. Voor het schrijven van dit blog heb ik mij laten inspireren door het artikel ‘Reflectie in de bestuurskamer’ van Mirea Raaijmakers en Wieke Scholten, psychologen en toezichthouders bij De Nederlandsche Bank. Dit artikel is verschenen in het vakblad van het Nederlands Instituut van Psychologen, in oktober 2014.  Zij zagen onder andere dat onveiligheid in directiekamers kan leiden tot eenzijdige besluitvorming of struisvogelgedrag ten opzichte van problemen en risico’s. Door onvoldoende aandacht voor gedragspatronen en groepsdynamiek kan risicovol gedrag (blijven) bestaan.

Raaijmakers en Scholten geven aan dat DNB sinds 2011 naast de boekhoudkundige cijfers, de juridische regels en wetten en economische modellen tevens toezicht houdt op gedrag en cultuur en de ongewenste gevolgen van gedrag van bestuurders en groepsdynamiek in de bestuurskamer. Het lijkt mij een goede ontwikkeling niet alleen in de financiële sector, ook in alle andere sectoren. Ook in governancecodes binnen het onderwijs– zoals de code goed Onderwijsbestuur van de VO-Raad, juni 2015 – is aandacht voor het toetsen van juist moreel gedrag naast het ter zake kundig zijn. Ik ben ervan overtuigd dat – in the end – (zelf)reflectie en elkaar aanspreken net zo cruciaal zijn voor het succes van een organisatie, als het sturen op kennis en targets.

Stap in je helikopter!

Mijn ervaring is dat de reguliere MT of bestuursvergadering zich vaak richt op een veelheid aan operationele zaken die ‘afgetikt moeten worden’. Visie en strategie vraagstukken krijgen aandacht in heisessies. Hoe vaak maakt u eigenlijk tijd voor het overdenken van uw handelen in een reguliere werkweek? En deelt u deze reflectie dan ook direct binnen uw organisatie? Geeft u hier betekenis aan? Ik merk dat het niet iedereen lukt om in de hectiek van alle dag structureel tijd of aandacht te nemen voor reflectie. Ik nodig mijn gesprekspartners regelmatig uit om eens wat vaker ‘in de helikopter te stappen’. Zelfs als dit wordt betiteld als ‘soft’ of ‘geen tijd’ of niet direct de meerwaarde van reflectie wordt gezien. Het werkt om te weten waar u staat (met uw organisatie) en waar en vooral hoe u naar uw organisatiedoelen toe wilt werken.

Ook is het goed mogelijk dat reflecteren en feedback geven op gedrag in voor de organisatie en haar leiding moeilijke situaties niet altijd door betrokkenen in dank zal worden afgenomen. Evenwel is mijn eigen ervaring dat zaken uit de ‘onderstroom’: gedrag(spatronen) en cultuur wel degelijk van invloed zijn op de ‘bovenstroom’: datgene wat tastbaar en meetbaar is. Hoe vindt uw besluitvorming plaats? Wat is de leidende leiderschapsstijl in uw organisatie? Op welke manier wordt er onderling gecommuniceerd?

Streeft u een cultuurverandering binnen uw organisatie na?

Een cultuur verandert alleen als u met elkaar consequent en over een lange termijn zich bezig houdt met het benoemen van en elkaar aanspreken op wenselijk gedrag; ook – of misschien wel vooral – in de top van de organisatie!

Als kleuter vond ik het al interessant om een vraag te beginnen met het woordje Waarom?. Ik moet hiermee mijn ouders wel eens tot waanzin hebben gedreven vermoed ik. Regelmatig las mijn moeder mij dan ook het versje voor over een klein lammetje. Speciaal voor dit blog heb ik het versje uit het boek ‘De vrolijke Carroussel’ waarin het staat opgezocht:

’t Lammetje’n Pasgeboren lammetje is altijd o zo dom,
’t Vraagt de hele dag maar door: waarom? Waarom? Waarom?
Waarom sta ik hier in de wei en loop ik niet daarbuiten?
Waarom moet ik steeds mekkeren, in plaats van eens te fluiten?
Waarom zijn alle palen recht en alle paadjes krom?
Vertel me toch mamaatje-lief, waarom? Waarom? Waarom?

’n Pasgeboren lammetje vraagt steeds: wat moet ik doen?
Waarom mag ik niet zitten op ’n bank in ’t plantsoen?
Waarom mag ik niet stoeien met de jongens en de meisjes,
Waarom krijg ik geen griesmeelpap, geen taartjes en geen ijsjes?
Waarom zijn boterbloemen geel en alle grasjes groen?
Waarom draag ik ’n jurk van wol en niet van katoen?
M’n pasgeboren lammetje, zegt zuchtend moeder Schaap,
Wat zijn dat toch voor vragen voor zo’n hele kleine aap?
Pas als je later groter bent dan zul je ’t begrijpen.
Ik was zo even juist van plan m’n ogen dicht te knijpen.
Ga nu maar lekker smullen. Kijk, daar ligt ’n grote raap,
En wees ’n beetje rustig want je moeder heeft zo’n slaap!
En ’t pasgeboren lammetje, zo dom, zo olie-dom,
Vraagt zachtjes, waarom hebt u slaap? Waarom? Waarom? Waarom?
En weet je wat moeder Schaap toen zei?
Een woordje maar… Daarom!

Het moet gezegd: zo klein als ik was, toen nam ik al geen genoegen met het woordje ‘Daarom’. En dat is nog steeds zo.

In mijn contacten met anderen ben ik altijd geïnteresseerd in ‘Waarom mensen bepaalde dingen doen? en ook ‘Waarom ze juist iets anders niet doen?’. Heel veel patronen zijn zo ingesleten in ons dagelijks leven dat je lang niet altijd bewust bent van het waarom van dingen. Mijn ervaring is dat als je bewust bent van waarom je elke dag naar je werk gaat of je eigen bedrijf hebt het makkelijker wordt je enthousiasme hierover over te brengen aan anderen. Het is niet voor niets dat ’the Golden Circle’ van Simon Sinek zo populair is.

Ik weet van mezelf dat ik zeven jaar geleden ben gestart als freelancer omdat ik volledig mijn eigen verantwoordelijkheid wilde dragen voor mijn persoonlijke en professionele groei. Ik vind het heerlijk om op zoek te gaan naar het Waarom? van mensen en organisaties; wat maakt hen krachtig en kwetsbaar, hoe willen zij zich ontwikkelen en wat is hun bijdrage? Ik help en begeleid graag professionals en leiders van organisaties bij deze ontdekkingsreis. Het kompas dat ik hierbij met enthousiasme hanteer is:

Business = Behavior!

Nieuwsgierig naar uw WHY? Laat het me weten. Ik ga graag met u in gesprek.